17 Haziran 2010 Perşembe

ÇİNGENELER VE TARİHLERİ -4

ÇİZGİ-YORUM COŞKUN GÖLE 

Yardım amacıyla Filistin’e giden Marmara gemisine İsrail’in uluslar arası sularda saldırması üzerine yazdığım yazıda Yahudilerle Çingenelerin uğradıkları soykırımlar nedeniyle ortak kaderi paylaştıklarından söz edince, Çingeneler hakkında da yazmaya karar verdim. Yahudiler dünyada sahip oldukları ekonomik güç ile, kendilerini allayıp pullama şansını buldular. Böylelikle dünyaya kendilerini çok etkili biçimde kabûl ettirdiler. Çingenelerse bu imkâna hiçbir zaman sahip olamadıkları için çektikleri eziyete dünya her zaman sessiz kalmıştı. Bu 6 bölümlük yazı dizisini o amaçla hazırladım. 4.’sünü verdiğim bugünkü bölümde,  Cumhuriyet Türkiye’sinde Çingenelerin durumu ve illere göre dağılımıyla dizi yazımıza devam ediyorum.


***   ***
Bayburt 
Merkez: Galer Mahallesi : 200
Geçim genel olarak elekçilik ve bohçacılıkla sağlanmaktadır.


Bursa 
Merkez: Fatih Beşyol ( 1550), Kızyakup (1200), Kocanaip ( 950), Davutdede (900), Demirkapı (800), Beyazıt (800), Demirkapı (750), Alacahırka (630), Yavuzselim (540), Anadolu (520), Vatan Mahallesi (360), Arabayatağı (190) ve diğer mahalleler ortalama ( 1150) : 10.970 
Mustafa Kemal Paşa: Şerefiye ve Yeni Dere Mahalleleri : 13.300
Mudanya: Çingeneler Mahallesi (Su deposu yanı) : 300 
İnegöl: : 2.000                                                                                                                                       Toplam 26.570
Bursa il sınırları içerisinde yaşayan Çingenelerin ekserisi geçimini müzisyenlikten sağlamaktadır. Bunun yanı sıra erkekler küçük el sanatları, hamallık, gazino işletmeciliği, hayvan alım satım işleri (cambazlık) işportacılık, dilencilik, hurda ve çöp toplayıcılığı, kalaycılık, sepetçilik, tefecilik ve nadiren de hırsızlıktan geçimlerini temin etmektedir. Kadınlar da genellikle temizlikçilik, bohçacılık, falcılık, ve dilencilik başta olmak üzere nadiren hırsızlık, hayat kadınlarının ayak işlerini görme ve çocuklarına bakma gibi işlerle hayatlarını kazanmaktadırlar. Çocuklar ise genellikle simit satma, ayakkabı boyama, yankesicilik ve dilencilikle ev ekonomisine katkıda bulunmaktadır.
Çanakkale 
Şehir Merkezi: Fevzi Paşa Mahallesi (3000), Atatürk Mahallesi, Bostanlar Caddesi ve Namık Kemal Mahallesi (2000) : 5.000 
Lapseki: Sanayi Mahallesi : 800 
Toplam 5.800
Geçim; genellikle müzisyenlik, hamallık, pazarcılık, esnaflık, manavlık, seyyar satıcılık, at arabacılığı, boyacılık, badanacılık, temizlikçilik ve simitçilikten sağlanmaktadır.
Çankırı 
Merkez: Alibey Mahallesi, Arasta Mahallesi ve Kaledibi : 2.000
Bunlar elekçi olarak biliniyorlar. Bunlardan nalburiyelik yapanlar vardır, ancak daha ziyade pazarlamacılıkla geçiniyorlar. Ayrıca inci-boncuk, iğne ve yüzük satıcılığı yapanları da var. Ekonomik durumları oldukça iyi. Hırsızlık olayının bunlar arasında vuku bulmadığı bildiriliyor. Bunların pek çoğu yerli halkla entegre olmuş ve Çingeneliğini unutmuştur. Çocuklarını büyük ölçüde okutuyorlar.
Çorum 
Merkez: Ulukavak ve Devane Mahalleleri : 2.000
Elekçilik ve kalaycılık başta olmak üzere maşa, mandal, incik-boncuk ve yüzük satıcılığıyla geçinmektedirler.                            
Denizli 
Sarayköy: : 500
Denizli Çingenelerinin ana geçim kaynağı müzisyenlik olmakla beraber, erkekler kahvehane ve lokal işletmeciliği yaparken, kadınlar da tarlalarda gündelikçiliğe gitmektedir.
Edirne 
Şehir Merkezi: Süpürgelik ve Umurbey Mahalleleri :15.000 
Uzunköprü: Merkez (3.500), Değirmen Köyü (800) : 4.300 
Keşan: Yörük Mahallesi ( 15.000), Yeni Mescid ( 7.500), 
Yukarı Zaferiye mahallesi (7.000) : 30.000 
Malkara: : 1.000 
Toplam 50.300
Edirne şehir merkezinde yaşayanlar genelde geçimlerini arabacılık, hurdacılık, pazarcılıkla sağlarken, kadınlar da gündelikçilik ve temizlik işleriyle aile ekonomisine katkıda bulunmaktadır. Keşan'ın Yukarı Zaferiye Mahallesi’ndeki meskun olanların tamamına yakını ise geçimlerini müzisyenlikle sağlamaktadırlar. Diğerleri ise geçimlerini çeltik işçiliği, inşaatlarda beton dökücülüğü, hamallık, arabacılık, kurbağa ve sümüklüböcek toplayıcılığı, hurdacılık, kağıt toplama, boyacılık ve simitçilik gibi değişik alanlardan sağlamaktadırlar. Uzunköprü'dekiler ise hurdacılık, kalaycılık, ve sepetçilik yaparak hayatlarını kazanmaktadırlar.
Elazığ 
Merkez: : 1.000
Elazığ'da meskun Çingeneler, yarı yerleşik bir hayat yaşamakta ve baharla birlikte göçe başlamaktadır. Bunların ana geçim kaynakları bohçacılık, pazarlamacılık ve dilenciliktir.
Erzincan 
Merkez: Aşağıçarşı Mahallesi : 2.000
Bunlar geçimlerini at arabacılığı, ayakkabı boyacılığı ve bohçacılık ve pazarlamacılıkla sağlıyorlar. Burada Poşalar çoğunluktadır. Yerli halk bunlardan Alevi itikadına mensup olanlarına “Çingene,” Sünni itikada mensup olanlara ise "Poşa" demektedir.
Erzurum 
Merkez: Gölbaşı Semti, Eminkulpu Mahallesi(Şıhbızınlılar) : 3500 
Oltu: Kısıkdere Mahallesi(Şıhbızınlılar) : 3500 
Olur: Norpet Köyü (Poşalar) : 150 
Şenkaya: Gosor Kazası (Poşalar) : 250 
Toplam 7.400
Bunlardan Şenkaya ve Olur’daki poşalar tam yerleşik hayata geçtikleri için büyük ölçüde Çingeneliği terketmişlerdir. Bağcılık ve hayvancılık başta olmak üzere kalaycılık, elekçilik ve sepetçilik de geçim kaynaklarını oluşturmaktadır. Göç sezonunda dışardan (Sakarya, İzmit ve Erzincan) gelen Çingeneler ise genel olarak bohçacılıkla uğraşmaktadır. Erzurum Merkez'de oturan “Şıhbızınlılar” ise geçimleri genellikle gayrimeşru işlerden kazanmaktadırlar. Bilhassa genelev işleticiliği başta olmak üzere, hırsızlık ve gasp da bunların geçim kaynağını oluşturmaktadır. Bazıları da at araba taşımacılığı ve esnaflık yapmaktadır.
Eskişehir 
Merkez: 71 Evler, Emek Mahallesi, Şarhöyük, Fevzi Çakmak, Zafer Mahallesi, Esentepe, Yeşiltepe, Sütlüce, Alanönü, Karapınar, Muttalip Caddesi sonu ve Işıklar Mahallesi : 20.000
Bunların büyük çoğunluğunun ekonomik durumu çok iyi; lüks arabalara biniyor, cep telefonu kullanıyorlar. Yerleşim düzenleri de, Türkiye genelindeki Çingeneler nazaran daha düzgün ve planlı. Özellikle 71 Evlerdeki Çingenelerin tamamı müstakil, imar planlı dubleks bahçeli evlere sahiptir. Bunların geçimlerini büyük ölçüde günü birlik pazarlamacılık ve büyük dolandırıcılıkla sağladıkları söylenmektedir. Ayrıca müzisyenlik ve pavyon işçiliğinin yanı sıra at arabacılığı, bohçacılık yapanları var. Işıklar Mahallesi'ndekilerin yerli halkla büyük ölçüde kaynaştıkları müşahede edilmiştir. “Tırnakçı” adıyla anılanlarının yankesicilik ve vurgunculukta mahir oldukları söylenmektedir.
Gaziantep 
Nizip: : 2.500
Yarı göçer olarak yaşayan ve kendilerini “Nizip Aşireti” olarak tanıtan bu insanların ana geçim kaynağı hurdacılık, naylon sele-sepet satıcılığı ve çalgıcılıktır.
Hatay 
Dörtyol: İstasyon Mahallesi : 400 
İskenderun: Esentepe Mahallesi : 1.000 
Toplam : 1.400
Bunların bir kısmı geçimlerini hurdacılık ve demircilikle kazanırken, bir kısmı ise incik boncuk ve yüzük satıcılığı, cambazlık ve müzisyenlikle sağlamaktadır. Ayrıca horoz döğüştürme de onların kazanç yollarından biridir.
İstanbul Anadolu yakası: Küçük Bakkal Köy ve Üsküdar : 30.000                                                                                                İstanbul Avrupa Yakası: Kasımpaşa: Hacıhüsrev (5.bin), Yenişehir ve Dolapdere (12 bin),  
Çürüklü ( 3 bin): 
20.000 Mecidiyeköy: Kuştepe ( 15 bin), Gültepe ( 5 bin), 
Bayrampaşa (bin) : 21.000 
Edirnekapı: Neslişah Sultan, Karagümrük ve Sulukule : 8.000 
Sarıyer: Çayırbaşı : 6.000 
Fatih: Halilurrahman (Lonca) : 6.000 
Bayrampaşa: Yıldırım Mahallesi : 1.000                                                                                                
İzmit 
Merkez: Yenidoğan, Kemalpaşa, Yenimahalle ve Bekir Paşa Mahallesi : 3.000
İzmit Çingeneler geçimlerini müzisyenlik, çalgıcılık, hamallık, ayakkabı boyacılığı bohçacılık ve hurda toplayıcılığıyla sağlamaktadır.
İzmir 
Merkez: Bogaziçi, Tepecik, Gültepe, Kadifekale ve Kahramanlar gibi semtlerde ve civar ilçelerde : 45.000

İzmir Çingenelerin geçim kaynakları; müzisyenlik, hamallık, pazarcılık, manavlık, at arabacılığı, sepetçilik, boyacılık, badanacılık, hurdacılık, çöp ve kağıt toplayıcılığı, işportacılık, ayakkabı boyacılığı, simit satıcılığı, temizlikçilikten oluşmaktadır. Ayrıca yankesicilik, hırsızlık ve dilencilikten geçinmeye çalışanları da mevcuttur.

DEVAM EDECEK


Yazışma Adresim: www.goleaydin@hotmail.com

Yayın Tarihi: 16.06.10

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder