ÖZGÜRLÜKLERİN KABUL EDİLMİŞ HALİ: ANAYASA

Bir hafta önce Pazar günü yapılan seçimler vakti geldiği için yapıldığı kadar, sistem değişikliğine gitmek isteyen iktidar partisinin amacını gerçekleştirmek için yeterli çoğunluğa erişmeye çalıştığı seçimlerdi. Sistem değişikliği önce anayasanın yeniden yazılmasını gerektiriyordu. Seçim sonuçları buna izin vermedi. Bunun nedenlerine inecek değilim. Benim amacım engellilerin anayasalarda kanunlar üstü vazedilmesi ve Osmanlı ile başlayan parlamenter ve anayasal kurumlaşma tarihimizi incelemekti.    Uzun zamandır yeni anayasa konusunda engelli (içinde bulunduğum yürüme engelli gurubunun görüşlerinin ağır basacağını tahmin ve takdir edersiniz) konularını içeren taslak hazırlamayı istemiş, bunu arkadaşlarıma, daha önce üyesi ve yöneticisi olduğumuz TSD Adapazarı şubesindeki arkadaşlarıma da iletmiştim. Onlarda bu konuda hukukçu tanıdıklarımızdan yardım isteyelim ve dernek federasyonlarına bu konuyu iletelim dediler. Hukukçu tanıdıklarımız bu konuya eğileceklerini, dernek federasyonları bu konuya herkesi duyarlı olmaya çağıracaklarını ve TBMM’ye bir taslak gönderilmesi konusunda öncülük yapacaklarını belirtmişlerdi.

Katılma süresine ayrılan günler azaldıkça benim telaşım arttmıştı. Beklediğimiz ilgi ve yardımı şimdiye kadar görememiştik. Belkide son anda yardım gelir, umutsuz olmamak gerekir düşüncesiyle boşuna beklemiştik.  Sonunda kimseden yardım almadan engelli gözüyle anayasa taslağı hazırlamaya karar verdim.

Önce kendime şu soruları sordum:

Anayasa Nedir?
Anayasaların İçinde Neler Yer Alır?

Sonrada şu başlıkları belirledim:

Anayasaların Temel Esasları

Cumhuriyet Tarihi Boyunca Anayasalar.

Sonra cevapları teker teker aradım.

Anayasa Nedir?

Devletin esas kuruluşunu, devletin kişilerle ve kişilerin birbirleriyle olan münasebetlerindeki temel hak ve hürriyetlerini belirten, tanınan bu hak ve hürriyetlerinin kısıtlanmasını engelleyecek yasama ve yargı sistemini kuran temel kanun.

Anayasaların İçinde Neler Yer Alır?

Anayasaların çoğunda bir başlangıç bölümü bulunur. Başlangıç, anayasanın felsefesini, yapıldığı dönemin siyasal ve toplumsal koşullarını, yapılış nedenlerini, dayandığı temel ilke ve değerleri ortaya koyan metindir. Başlangıç bölümü edebi bir dille kaleme alınır. Bu nedenle de genellikle hukuki açıdan kendi başına bir değer taşımaz. Başlangıç bölümüne yer veren yaşayan en eski anayasa 1787 tarihli ABD Anayasasıdır. Çağdaş anayasalarda başlangıç bölümünün ardından genel esaslar bölümü gelir. Genel esaslar bölümünde devletin temel nitelikleri açıklanır. Devlet modeli (üniter, federal ya da bölgeli), din-devlet ilişkileri ve bireylerin devlet karşısındaki konumuna ilişkin ilkeler bu bölümde yer alır. 

Anayasaların Temel Esasları

Değiştirilemez Temel Hükümler

Devletin Görevleri
Egemenliğin Kullanılması
Kanun Önünde Eşitlik
Kuruluş, Seçme ve Seçilme
Yasama Dokunulmazlığı
Kişi Hak ve Hürriyetleri

a) Yaşama hakkı

b) sağlık hakkı

c) eğitim hakkı

d) güvenlik hakkı

e) seyahat hakkı

f) çalışma hakkı

g) din ve vicdan hürriyeti hakkı

h) her türlü fikir ve düşüncesini açıklama hakkı

Bunların hepsi anayasa konusunda engelli haklarını içerir bir katkıda bulunmamıza yardımcı olacağı kanısını bende iyice arttırdı. Bunun üstüne 1961 ve 1982 anayasalarını internetten indirdim. Bu soru ve başlıkların ışığında anayasalarımızı inceledim. O döneminde TBMM başkanı sayın Cemil Çiçek beye bir taslak metin halinde biz engellilerin görüş ve dileklerini posta yoluyla ilettim.

Cumhuriyet tarihi boyunca 3 anayasa yaptık. 2012 Mayıs ayından sonrada 4.’sünü yapma çalışmaları başlayacaktı. Sonrası malum; partiler arası anlaşmazlık! Daha sonrasını anmaya gerek görmüyorum, zaten bugün yaşananlar her şeyi özetliyor.

Osmanlı geçmişimizi de katarsak şimdiye kadar 5 anayasa yapmışız.

1876 Kanun-i Esasisi 

1921 Teşkilat-ı Esasiye Kanunu 

1924 Anayasası 

1961 Anayasası

1982 Anayasası

Her anayasanın bulunduğu dönemi yansıtan bir ruhu var. Bugün bunları anlatacak değilim. Sadece nerden nereye geldiğimizi göstermek açısından değinmek istedim. Ülkemiz ve dünyadaki ülke anayasaları izlenerek özgürlük mücadelesi hakkında bir fikir sahibi olunabiliyor. Bu açıdan da bakıldığında anayasalar önemli bir toplumsal göstergedir.   

Yayın Tarihi: 17.06.2015