İNSANSI HER ŞEY BİR KÜLTÜR ÜRÜNÜDÜR 5

Yaşamı kapsayan her konuyu içine aldığını bilmeden kültürü anlamamız mümkün değildir. Cahil dediğimizde genellikle kültürsüzlüğü anlarız da kültürsüz dediğimizde yaşamı bilmekten ziyade Himalaya’ların yüksekliğini, dünyanın en çukur yeri mariana çukurunu, güneş sistemindeki yıldızları ve bunun gibi bir çok şeyi bilmemek olarak anlarız. Bunlar gibi nice bilgiye sahip olupta yaşamı üretemeyene ne demeli? Böylesi malumat furuşları (faraşlık çöp bilgi sahipleri) belki ilgi görürler ama kendilerine dahi faydaları dokunmaz. Onlar için bilginin kendisi önemlidir, bilginin asıl amacına boş verirler. Bunu gözeterek kaleme aldığım Türk içki kültürüne kaldığımız yerden devam edelim. Çünkü bu içki kültüründe bir edep bir tavır vardı. Bugün özlemini çektiğimiz bir çok davranışımızın hayatımızın her aşamasından çekildiğinin işaretidir bugün yaşadıklarımız.

 ...

23. Yüksek sesle şarkı söylenmez.

Farkındaysanız bir asalet, bir oturmuş kişilik davranışları aranır çilingir sofrasında. Etrafın rahatsız edilmemesi özellikle gözetilir. Bakmayın siz bugünkü toplum davranışına.. eskilerin adab-ı muaşeret dedikleri, bugünün söylemiyle “görgü kuralları” denen şey insan ilişkileri içinde aranan şarttı. Şehirlilik bunu kişilik olarak yansıtırdı insanlara. Hayatın herhangi bir evresinden farksız olan içki içme zamanları da şehirliliğin gereklerini taşırdı. Kabadayılığın ve serseri delikanlılığın hakim olduğu semtler şehirlilikten uzak bir güç gösteri yeri merkezi olma özelliğini hele içkili kişide daha çok gösterirdi. Şehirli kültür gürültüyü sevmediği gibi yüksek sesle konuşmak kadar, yüksek sesle şarkı söylemeyide sevmezdi.

24. Şarkı mırıldanırken el kol hareketleriyle desteklenmez.

Adam gibi tevazuyla, sözü ve makamı sindirilerek şarkı dinlenirdi. Bir müzisyen kadar Türk Müziği makamları bilinir, bir çalgının taksim yapmadan başka makama geçmesiyle kulak bozulmasının yaşandığını fark ederdi. İmbikten geçmiş şehirli kültürüne sahip bir kişidende şarkı mırıldanırken el kol hareketleri beklenmezdi.

25. El kol fazla hareket etmez.

El kol hareketleri adamlığa gölge düşürür korkusu vardı. Efemine tavrın göstergesi sayılırdı çokluk.. erkek dediğin içki sofrasında da jest ve mimiklerini en az seviyede kullanmak zorundadır.

26. Tartışılır, kalp kırılmaz.

Türk toplumu ateşli bir toplum oldu. Kimse kimseyi dinlemiyor. Bilgi sahibi olmadan fikir sahibi olma heveslisi çok. Hiç umulmadık zamanlarda umulmadık tartışmalar çıkıyor, sonucunda en yakın arkadaşlar birbirine kırılıyor. Oysa içki safrasında tartışma yüzeysel konularda geçer ve kalp kırılmasın diye özen gösterilir.

27. Herkes konuşur, monolog olmaz.

Herkesin söyleyecek bir sözü vardır. Anlatacak bir hikâyesi de... tek taraflı, nutuk atar gibi konuşma bu sofraların hiç hoşlanmadığı bir tutumdur. Öylesi bir kişi bir daha hiçbir yere davet edilmez.

28. Aynı anda konuşulmaz, söz kesilmez.

Günümüzde herkesin hikâyesi kendine çok önemli görünür, anlatmak için yer, sıra dinlemez.

En olmadık yerde, en olmadık zamanda konuşulan konuyla ilgili olsun olmasın paraşütü açılmamış yere çakılan paraşütçü gibi sözün ortasına düşer. Oysa eskiden kimsenin sözü kesilmezdi. Konuşan kişinin sözünü kesmek çok ayıp sayılırdı. Aynı anda konuşmakta öyle.. kuralıyla içilen rakı sofrasında da bu iki tipte konuşma biçimi makbul değildir. 

29. Masaya sigara dumanı üflenmez.

Rakı ile içilen sigaranın herhalde tadına doyulmaz. Onun için sigaraları ucuca ekleyen çoktur. Puntalama denir buna. İçilen sigaranın dumanı doğal nefes alıp verme sırasında vücuttan atılır, sofraya üflenmez. Sigara dumanını sofraya üflemek olacak şey değildir.

30. Bir rakı içilirken başka marka övülmez.

İnsanlarda ya gösteriş merakından, yada beğenmemezlikten kaynaklanan başka seçenek sunma arzusu vardır. En dost bildikleriniz arasında da olsanız bu yapılmaz, yapılmamalı. Sunulanı beğenmiyorsanız gitmeyin canım. Ama lafını ederek ortamın tadınıda bozmayın.

Herkes sizin beğendiğinizi beğenmek zorunda değil ki. Hatta muhalif olmasanız bile olan ortama saygı gereği içilen rakının yerine başka rakı markası övülmemeli bile.

31. Rakı masasında sessizlik olmaz.

Bir görevmiş gibi katılarak rakı masasında taş duvar gibi sessiz kalınmaz. Evet içmek, hele Türk içki içme kültüründe rakı içmek bir törendir. Rakı tören vakarıyla, taşkınlık çıkarmayacak şekilde coşkuyla, muhabbetle içilir.

DEVAM EDECEK

Yayın Tarihi: 19.10.2015